W tym samym roku powstały m.in. "Kanał" i "Człowiek na torze", filmy pod względem klimatu i odżegnywania się od propagandy komunistycznej o sto lat świetlnych lepsze od "Pożegnania z diabłem". ;)
To fakt, że zdjęcia nocne wyglądają tu ładnie i jest jakaś gęstniejąca atmosfera, ale to nic nadzwyczajnego. Natomiast jeśli chodzi o propagandę, to nawet jeśli patetycznych mów nie ma zbyt wiele (kojarzę dwie), to przecież wymowa całego filmu jest totalnie typowa dla socrealizmu - wszystkie problemy powodują elementy reakcyjne, wciąż te same co 20, 30, 100 lat temu, trzeba je wykryć i unicestwić.

Słusznie prawisz. Co do nocnych klimatów - jest ich w wielu filmach zanadto, szczególnie horrorach i sensacyjniakach; a ja na to kwestią z "Seksmisji": "Widzę ciemność!" Niektóre "czarne" filmy mógłbym sam nakręcić, bo to nie filmy klimatyczne, a raczej klimakteryjne.